We wilden graag nog een weekje in de bergen wandelen voordat de winter in zou vallen. De weersvoorspellingen waren niet al te best, er werd veel regen voorspeld maar Zuid Duitsland leek de beste papieren te hebben, we kozen voor het Ammergebirge en Estergebirge bij Garmisch Partenkirchen. In het dorpje Grainau, vlak tege Garmisch Partenkirchen gelegen, is een wintercamping.
Een voordeel van deze campings, ook in het voor en najaar, is dat
er vaak een droogruimte is voor de ski cq. wandeluitrusting. Deze streek stond al een poosje op ons verlanglijstje; we zoeken een beetje naar streken waar we 's winters ook kunnen sneeuwschoenwandelen en het liefst iets dichter bij
huis.
We vinden het echter wel belangrijk om er eerst een keer 'gewoon' te wandelen om uit te vinden of sneeuwschoenwandelingen überhaupt mogelijk
zijn en om een beetje kennis over het gebied te vergaren.
Het Ammergebirge ten noorden van Garmisch Partenkirchen is behoorlijk steil en er zijn vrijwel geen markeringen;
kortom heel mooi maar minder geschikt voor sneeuwschoenwandelen, er zijn ook geen
winterroutes aangegeven op de kaart overigens. Het Estergebirge met de Wank heeft wel
één winterroute welke we ook hebben gelopen. 
Aan de zuidkant ligt het Wettersteinmassief met de Zugspitze van bijna 3000 meter hoogte, deze zijde is een en al rotspartijen en steile wanden en dus sowieso niet geschikt denken
we, tenzij je laag blijft; daar lopen wel een aantal routes maar we hebben ze
niet verkend.
We maakten een aantal wandelingen met heel verschillende omstandigheden; werkelijk waar: de vier jaargetijden in één week.Zomer.
Prachtige omstandigheden op de eerste twee wandeldagen, voor de tijd van het jaar was het extreem warm, de temperatuur steeg tot ruim boven de 20 graden.
We liepen
een van deze dagen ook min of meer een wandeling uit de Rother gids 'Münchner
Wanderberge' maar pasten de route aan zodat we geen
ronde zouden lopen; dus eigenlijk een halve route met dezefde weg terug.
Twee weken eerder was er al een flink pak sneeuw gevallen en er lagen nog veel restsneeuwvelden op hoogte.
Omdat de dagen kort zijn in november leek het ons verstandiger om heen en terug te wandelen via dezelfde route.
We hadden geen zin om in de problemen te komen bij sneeuwvelden, ontbrekende markeringen of lastige passages want in het donker de berg af... daar passen wij voor.
Beide wandelingen waren vrijwel ongemarkeerd en er waren regelmatig zeer steile afgronden.
Was het de eerste dag op de Hirschbichel nog windstil, op de Friederspitze stond de volgende dag een heel harde wind en was het steenkoud op de top.
De wind was zo stevig dat het niet vertrouwd was te dicht aan de rand van de afgrond te gaan
staan, het was de voorbode voor een weersverandering. In de lager gelegen bossen was het nog wel een stuk aangenamer.
Zoals gezegd: deze beide routes zijn niet geschikt voor sneeuwschoenwandelingen.Herfst.
De derde dag van ons verblijf in de Ammergauer Alpen bleef de temperatuur steken op een graad of 10. Er was veel regen voorspeld dus lasten we een rustdagje in. Wel maakten we een wandeling van de Pflegersee naar de Werdenfelser ruïne. Een korte wandeling zonder moeilijkheden door de bossen over een 'lehrpfad'. De Werdenfelser ruïne is weer zo'n geweldige locatie om foto's te maken van de honden. Ook hier hangt die mystieke sfeer die dit soort kasteelruïnes hebben. We waren bovendien de enige bezoekers dus konden mooi onze eigen gang gaan.
De regen bleef ons overdag bespaard en het werd een echte herfstdag met koelte en mist.
Onze honden hadden er zin in, we maakten een enorme hoeveelheid foto's van ze. In Berggasthof Pflegersee scoorden we nog even Kaiserschmarrn
nadien.Winter.
Dag vier begon meteen als een echte winterdag, 's nachts sneeuwde het langdurig en we werden wakker in een witte wereld. Er was regen voorspeld maar als wij mogen kiezen; geef ons dan maar sneeuw en als de honden zouden kunnen kiezen... Helaas werd het langzamerhand wel natte sneeuw en daarna ging het over in lichte motregen. Als er op 700 m hoogte sneeuw valt dan is het in het hooggebergte zeker raak. De lawine waarschuwingsdienst en de lawine app van snowsafe doen nog niets in november dus het was onduidelijk hoe de situatie hogerop zou zijn. Ook was het zwaar bewolkt en de toppen waren niet te zien; een bergwandeling op hoogte was daarmee sowieso uitgesloten. We planden een tochtje van maximaal 3-4 uur. Op 700 m hoogte was het 2 graden en viel er motregen, we gokten erop dat iets hogerop de neerslag in de vorm van sneeuw zou vallen. Goed gegokt: bij de Zugspitzbahn in Ehrwald, net over de grens in Oostenrijk,
op zo'n 1228 m hoogte sneeuwde het licht.
De tocht die we maakten was dit keer wel een ronde over gemakkelijke 'guterwegen' en zonder problemen te lopen, heerlijk wandelen in de verse sneeuw.
Later op de dag zette de dooi ook op deze hoogte alweer in. De verse sneeuw
plakte weer enorm in de vacht van de honden dus de volgende dag toch maar weer
de 'jassen' aangetrokken; niet zo fraai maar wel effectief.Lente.
Dag vijf zou de zon er weer bij komen en de temperatuur weer flink omhoog gaan. Heel hoog de bergen in zagen we niet zitten met de gevallen sneeuw en dooi;
we kozen voor een 'blauwe' Rother
wandeling uit het gidsje 'Schneeschuführer Münchner Berge'. Blauw wil zeggen dat er niet veel moeilijkheden zijn te verwachten, echter zou de route dan wel moeten zijn voorbereid met een 'ratracspur' anders zou Rother deze als rood
aanmerken omdat het terrein vrij steil is.
Dit 'ratracspur' zou worden aangebracht door de huttenwaard van de Wankhütte. De gekozen route ging via Esterbergalm naar de top van Wank,
op slechts 1780 m, vlak tegen Garmisch Partenkirchen.
Het dooide al flink en de eerste 500 meter stijgen ging op 'gewone' winter
wandelschoenen over een guterweg.
Het traject van Esterbergalm naar de top van Wank, nog eens een dikke 500 meter stijgen, konden we de sneeuwschoenen onderknopen, er lag 20 tot 40 cm sneeuw.
Dat beloofde ratracspur was er natuurlijk nog niet dus we mochten zelf een spoor zetten... Super!
De hele route was voor de verandering wel duidelijk gemarkeerd door 2 meter hoge rood/witte stokken met de tekst: 'skiroute'.
Jammer genoeg waren de beide hutten gesloten, zowel Esterbergalm als Wankhaus op de top.
Zonde, want we wilden juist de adviezen van Rother opvolgen: "Weißwürste mit
Brezen" in de Wankhütte en als toetje "Kaiserschmarrn" in Esterbergalm....
De afdaling was alweer lastiger doordat de sneeuw behoorlijk plakkerig werd ...
de lente was begonnen.
